Por: GLADYS MARY
1. wal sat´asiñatakix pankanak ullapxañasawa.
T. Para prosperar y progresar ay que leer libros.
2. Janiw uta punkur qunuñakiti ukjam qunupxañakiti ukam qunupanx jaqiw
ina ch´usat aytasir siwa
T. No hay que sentarse en la puerta de la casa , la gente levanta el nombre o habla mal .
3. Janiw k´arisiñakiti ukjam k´arisipanx qixu q´ixuw purisir siwa.
T. No mentir porque te puede caer el relámpago.
4. Janiw umat jark´asiñakiti ukjam jark´asipanx umaw apasir siwa.
T. No se tiene que atajarse del agua sinós el rio le lleva al quien se ataja.
5. Janiw imill wawanx iwij lluqux manq´añapakiti manq´ipanx wilampjamakiw jiwir
Siwa.
T. Una mujer no tiene que comer corazón de oveja porque le puede dar hemorragia.
6. Janiw awkirus taykarus jachayañakiti janirak aynisiñakiti ukjam jachayipanx janiw kunsa jikxatiripxit sapxiwa.
T. No hay que hacer llorar al padre o ala madre, ni discutir porque no se consigue nada en la vida.
7. Janiw phisir jiwayañakiti ukjam jiwayipanx paqala jaq jiwaykañas ukjamawa.
T. Si matas al gato es como matar a siete personas, naq se mata al gato.
8. Jaqichañapatakis markar irpañapatakis chach warmipuniw jaqjam sayt´añaxa. Kawkans awktaykapuniw markasanx yaqatatana kunalaykutix ch´ulla ch´ulla sarna qipan janiw khititakis askikiti.
T. Para casarse y luego para dirigir el pueblo, el hombre y la mujer como gente tienen que comportarse y cumplir en donde sea y así son reconocidos en donde sea , cuando uno solo anda no es respetado y no es bien .
9. Qhip nayr uñtasaw sarnaqapxañasa.
T. Mirando atrás y adelante ay que caminar.
10. Taqi kunans sarnaqawinakasax sarawin sarawiniwa.
T. Todas las cosas tienen sus caminos para seguir o como hacerlo.
T. Para prosperar y progresar ay que leer libros.
2. Janiw uta punkur qunuñakiti ukjam qunupxañakiti ukam qunupanx jaqiw
ina ch´usat aytasir siwa
T. No hay que sentarse en la puerta de la casa , la gente levanta el nombre o habla mal .
3. Janiw k´arisiñakiti ukjam k´arisipanx qixu q´ixuw purisir siwa.
T. No mentir porque te puede caer el relámpago.
4. Janiw umat jark´asiñakiti ukjam jark´asipanx umaw apasir siwa.
T. No se tiene que atajarse del agua sinós el rio le lleva al quien se ataja.
5. Janiw imill wawanx iwij lluqux manq´añapakiti manq´ipanx wilampjamakiw jiwir
Siwa.
T. Una mujer no tiene que comer corazón de oveja porque le puede dar hemorragia.
6. Janiw awkirus taykarus jachayañakiti janirak aynisiñakiti ukjam jachayipanx janiw kunsa jikxatiripxit sapxiwa.
T. No hay que hacer llorar al padre o ala madre, ni discutir porque no se consigue nada en la vida.
7. Janiw phisir jiwayañakiti ukjam jiwayipanx paqala jaq jiwaykañas ukjamawa.
T. Si matas al gato es como matar a siete personas, naq se mata al gato.
8. Jaqichañapatakis markar irpañapatakis chach warmipuniw jaqjam sayt´añaxa. Kawkans awktaykapuniw markasanx yaqatatana kunalaykutix ch´ulla ch´ulla sarna qipan janiw khititakis askikiti.
T. Para casarse y luego para dirigir el pueblo, el hombre y la mujer como gente tienen que comportarse y cumplir en donde sea y así son reconocidos en donde sea , cuando uno solo anda no es respetado y no es bien .
9. Qhip nayr uñtasaw sarnaqapxañasa.
T. Mirando atrás y adelante ay que caminar.
10. Taqi kunans sarnaqawinakasax sarawin sarawiniwa.
T. Todas las cosas tienen sus caminos para seguir o como hacerlo.
ESTAS ENSEÑANZAS O RECOMENDACIONES SON TAN VALORABLES EN NUESTRO CONTEXTO,ESTOS EJEMPLOS LOS AYMARAS Y LOS QUECHUAS LO EMPLEAN,ESTAS RECOMENDACIONES SON RAMAS SEGUIDO DESPUÉS DE LA TRILOGIA QUESON:Ama sua, ama qella, ama llulla QUE QUIERE DECIR No seas ladrón, no seas flojo,no seas mentiroso ESTOS SON LOS SABERES DE LA CULTURA ANDINA...
ResponderEliminarGLADYS LOS REFRANES QUE PUSISTE ES PUBLICACION SON MUY BUENOS NO SE SI PODRIAS PONER CUENTOS Y OTROS ARTICULOS
ResponderEliminarexcelente idea
Eliminarexcelente idea
Eliminarkamisaki kullaka Gladys,
ResponderEliminarwali askipuniwa uka aymar säwinak qillqt'anitamaxa. Wawanakar yatichañatakiw mä qawqhanak apasiwayä.
Walikipanaya taqikunasa askikipanaya.
Jilalu Qhisphi
Alguno de ustedes podria tratudirme una pequeña frase a aymara.! Lo agradeceria demasiiiiiiadoo.!!!
ResponderEliminarMe alegra que publiquen dichos y frases en aymara pero me preocupa el pensamiento atrasado de las oraciones 2, 5 y 8.
ResponderEliminarwali khusawa nayraqataru sarantaskaquiñani jilata kullakanaka
ResponderEliminarwali khusawa nayraqataru sarantaskaquiñani jilata kullakanaka
ResponderEliminarLa verdad me empreciona a la ves es muy interesante pero ay una problemita tal ves seria coregir los errores y los orrores ortograficos.
ResponderEliminarPor que en algun momento a uno que no sabe le hace confundir....
La verdad me empreciona a la ves es muy interesante pero ay una problemita tal ves seria coregir los errores y los orrores ortograficos.
ResponderEliminarPor que en algun momento a uno que no sabe le hace confundir....
EL RESPETO SE GANA. LA HONESTIDAD SE APRECIA. LA CONFIANZA SE ADQUIERE. LA LEALTAD SE DEVUELVE.
ResponderEliminarSI ALGUIEN PODRÍA TRADUCIR ESTAS FRASES
MUY BUENASS LOS SAWIS EN ESTA EPOCA DE PLENA TECNOLOGIA
ResponderEliminarAlguien me puede dar un mensaje al medio ambiente en ayamara
ResponderEliminar